Yargıtay Başkanı Mehmet Akarca, Yargıtay kararları ve içtihatlarının erişilebilir olmasının hukukun eşit halde uygulanması bakımından büyük ehemmiyet taşıdığını vurgulayarak, yapay zekâ takviyeli Yargıtay İçtihat Merkezi’nin en geç haziranda faaliyete geçeceğini bildirdi.
Yargıtay’ın “2022 Yılı Kıymetlendirme Basın Toplantısı”nda açıklamalarda bulunan Akarca, 2023 prestijiyle Yargıtay Ceza Genel Kurulu ile Yargıtay Hukuk Heyeti’nin yapısının 2017 öncesi sisteme geri döndüğünü, sabit sistem yerine değişken yapının getirildiğini belirtti.
Yargıtay’ın ıslahat çalışmalarının etik, şeffaflık ve isimli kalite olmak üzere üç ana sütun üzerine inşa edildiğini bildiren Akarca, isimli kalite konusunun son 2 yıldan bu yana en öncelikli çalışma alanı olduğunu vurguladı.
Akarca, “Hepimizin üzerine titrediği yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı, yargıda dürüstlük, yargının şeffaflığı ve hesap verebilirliği prensiplerinin gerçek ve görünür olmasının en tesirli yollarından biri isimli kaliteyi artırmaktır.” sözlerini kullandı.
“Yargıtay, gerekçeli kararlarıyla konuşur”
Mehmet Akarca, Yargıtay’ın içtihat birliğini sağlamasının ve yargı hizmetinin kalitesini artırmasının en tesirli aracının gerekçeli kararlar olduğuna işaret etti. Yaklaşık 2 yıldır gerekçeli karar kalitesinin yükseltilmesi emeliyle çalışmalar yürütüldüğünü lisana getiren Akarca, şöyle devam etti:
“Yargıtay, gerekçeli kararlarıyla konuşur. Temyiz mahkemeleri bakımından münasebet türel güvenliği ve öngörülebilirliği sağlar, gereksiz davalar açılmasını yahut kanun yollarına başvurulmasını önler, halkın yargıya duyduğu itimadı korur ve artırır. Dengeli ve istikrarlı gerekçeli kararlar, uyuşmazlıkların nasıl çözüleceği konusunda somut ve ayrıntılı bir rehberlik sunarak kanun önünde eşitliği ve içtihat birliğini güçlendirir. Sonuç olarak, kaliteli gerekçeli karar, kaliteli adalettir”
Bu kapsamda Gerekçeli Karar Yazım Rehberi’nin oluşturulduğunu söyleyen Akarca, şöyle devam etti:
“Rehberde yer alan en değerli yapısal ıslahat temyiz nedenlerinin kararda özetlenecek olmasıdır. Burada temyiz sebeplerinin tamamının yazılması gerekmiyor AİHM içtihatlarına nazaran. Temyizin odaklandığı ana noktaların vurgulanması kâfi görülmektedir. Bu biçimde bireyler, ileri sürdükleri temyiz nedenlerinin hangi sebeple yerinde görülmediğini karardan anlayabileceklerdir. Bu ıslahatla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin verdiği ihlal kararlarının tekrarlanması da önlenecektir. Yargıtay kararlarının gerekçeli olması, istinaf ve birinci derece mahkeme kararlarının kalitesini de olumlu etkileyecektir.”
“Yapay zekâ tabanlı Yargıtay İçtihat Merkezi haziranda faaliyete geçecek”
Yargıtay Başkanı Akarca, son yıllarda dünyada yargının süratle dijitalleştiğini, dijitalleşme için de muhakkak standartların olması gerektiğini lisana getirdi. Gerekçeli Karar Yazım Rehberi’nin teknolojik imkânların tesirli kullanılması sayesinde yanlışsız, çabuk ve daha kolay formda kararların yazılmasını sağlayacağını söyleyen Akarca, Yargıtay kararlarının erişilebilir olmasının da hukukun eşit formda uygulanması bakımından büyük kıymet taşıdığını vurguladı.
Bu kapsamda daha evvel Yargıtay Mecmuası’nın, 2015’ten itibaren de karar özetlerinin kurumun internet sitesinde yayımlanmaya başladığını anımsatan Akarca, bunların kâfi olmadığını, Yargıtay İçtihat Merkezi ismi verilen sistemin yapay zeka tabanlı halde geliştirilmesi fikrinin doğduğunu belirtti.
Yapay zekâ tabanlı sistemin aranan kararların kolaylıkla bulunmasına imkan sağlayacağını lisana getiren Akarca, “Yapay zeka takviyeli Yargıtay İçtihat Merkezi, en geç haziranda faaliyete geçecek olup, bu sistem büyük ölçüde Gerekçeli Karar Yazım Rehberi’ne nazaran tasarlanmıştır.” sözlerini kullandı.
Akarca, Yargıtay’ın ıslahat çalışmalarının değerli başlıklarından birinin de eğitim çalışmaları olduğunu vurguladı.
“2023’e devreden derdest belge sayısı 420 bin”
Yargıtay Başkanı Akarca, Yargıtay’daki dosya sayılarına ait istatistikleri de paylaştı.
Son yıllardaki belge sayılarının azaldığını vurgulayan Akarca, şunları kaydetti:
“31 Aralık 2022 tarihi prestijiyle Yargıtay hukuk dairelerinde 153 bin 378 karar çıkarılmış, ceza dairelerinden 202 bin 2 karar çıkarılmış, böylelikle toplam 355 bin 380 karar çıkarılmıştır. Cumhuriyet Başsavcılığımızda ise çıkan evrak sayısı 199 bin 905’tir. 31 Aralık 2022 tarihi prestijiyle derdest olan, hala elimizde kalan belge sayısı ise hukuk daireleri ve Hukuk Genel Heyeti’nde toplam 64 bin 126, ceza daireleri ile Ceza Genel Konseyi’nde toplam 293 bin 233, Cumhuriyet Başsavcılığında ise 62 bin 928 evrak bulunmaktadır. Genel toplam prestijiyle 2022 sonunda 2023’e devrettiğimiz derdest belge sayımız hala 420 bin 287’dir. Derdest evrak sayısının 2016 yılı sonunda 1 milyon 438 bin 785, 2017 yılı sonunda ise 1 milyon 179 bin 27 olduğu dikkate alındığında, bölge adliye mahkemelerinin faaliyete geçmesi ile birlikte son 6 yıl içerisinde Yargıtay’ın derdest evrak sayısında kıymetli bir azalmanın olduğu ortaya çıkmaktadır. Hiç kuşku yok ki ortalama görülme müddetleri de evrak sayısının azalmasına bağlı olarak kısalacaktır.” (AA)